Gerard Geerlings Coach & Mentor

Een maand geleden reed ik met de auto door Duitsland en hoorde ik onderweg een interview op een lokale zender met een historicus over de historische betekenis van Hitler. In voornamelijk wetenschappelijke bewoordingen ging hij in op de rol van Hitler vanuit politiek, sociaal en economisch perspectief zonder één woord te besteden aan ethische dilemma’s, de vele slachtoffers die gevallen zijn en de Jodenvervolging. Het was een gezellig interview en de interviewer stelde verder geen kritische vragen.

Nieuwsgierig geworden naar het veranderende perspectief op Hitler gisteren naar ‘Er ist wieder da’ geweest gezien tussen een overwegend jong en mannelijk publiek die al popcorn etend vooral erg kon lachen om deze film. Ik had verwacht dat deze film wel zou draaien in het filmhuis voor het wat oudere publiek maar hij draait nu al een tijdje in de lokale Pathé hier.

Er zitten zeker komische elementen in deze film maar de teruggekeerde Hitler doet ook veel foute uitspraken die niet komisch zijn en hard aankomen. In de film wordt met name aan het eind van de film een directe relatie gelegd met de opkomende vreemdelingenhaat en extreemrechts in Duitsland en dat maakt de film actueel. Wat me daarbij opviel is dat de jeugd om me heen qua reacties andere criteria aanlegde met betrekking tot wat ‘Komisch’ en wat ‘Fout” is. Leeftijd maakt dus schijnbaar veel uit qua beleving van deze film.

Vergelijk je deze film met ‘Der Untergang’ die tien jaar geleden is gemaakt, met een voortreffelijke vertolking van Hitler door de inmiddels overleden Bruno Ganz, dan zie je dat beide films Hitler heel anders neerzetten. In ‘Der Untergang’ wordt gepoogd een realistisch beeld van Hitler neer te zetten en komt hij er als persoon niet goed af, er valt niet veel te lachen in deze film. Ik heb deze film destijds vlak na het uitkomen in een bioscoop gezien aan de Kurfürstendamm in Berlijn en na afloop bleef het overwegend oudere Berlijnse publiek minutenlang stil in de zaal zitten en zag ik sommige ouderen met tranen in de ogen naar buiten lopen.

Dat was wel anders na afloop van ‘Er ist wieder da’. Schijnbaar heeft er een kentering plaats gevonden met betrekking tot de visie op de betekenis van Hitler voor Duitsland, niet alleen met betrekking tot de Tweede Wereldoorlog maar ook ten aanzien van zijn betekenis met betrekking tot de huidige politieke situatie in Duitsland, in het bijzonder de vluchtelingenproblematiek. Deze problematiek deelt de Duitse, maar ook onze samenleving op in ‘voor’ of ‘tegen’ en waarschijnlijk kijk je als toeschouwer ook vanuit deze optiek naar deze film.  En voor jongeren die deze film zien zonder de bagage die ouderen hebben kan ik me voorstellen dat er dan veel te lachen valt om de komisch neergezette Hitler.

Net als bij Napoleon, die ook behoorlijk wat op zijn geweten heeft, wordt Hitler dus steeds meer als historische figuur neergezet waar je wetenschappelijk onderzoek naar kunt doen maar ook grappen over kunt maken. So geht es…